JS-IP » Uwaga - pseudokancelarie. Jak nie dać się naciąć i jakie mogą być konsekwencje korzystania z ich usług?

Wśród zawodów zaufania publicznego, przykładowo Rzeczników Patentowych, Adwokatów, Radców Prawnych, ale też innych zawodów regulowanych, do których uprawiania koniecznym jest posiadanie stosownych uprawnień i wykształcenia, znany jest od dawna problem różnej maści podmiotów i osób, które podszywają się wprost pod przedstawicieli zawodu zaufanego albo świadczą, po nierzeczywiście niskich cenach, „usługi” odpowiadające tym, które zwyczajowo świadczą profesjonalnie przedstawiciele zawodów regulowanych.

I. Aspekt prawnokarny

Osoby świadczące usługi, oferujące świadczenie usług lub reklamujące takie usługi jako usługi profesjonalisty z kręgu zawodu zaufania publicznego czy zawodu regulowanego, dokonują wykroczenia przeciwko porządkowi społecznemu.

Przywłaszczenie tytułu zawodowego mieści się w definicji wykroczenia z art.61 §1 Kodeksu Wykroczeń: „Kto przywłaszcza sobie stanowisko, tytuł lub stopień albo publicznie używa lub nosi odznaczenie, odznakę, strój lub mundur, do których nie ma prawa, podlega karze grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.”.

W artykule: D. Karczmarska, Prawnokarna ochrona tytułu i stopni naukowych, PiP 2008, nr 6, s. 103-110 – autorka przytacza dwie, aktualne tezy:

Teza I:

„Czasownik "przywłaszcza" w odniesieniu do "stanowiska, tytułu lub stopnia" nie oznacza [...] przywłaszczenia cudzego dobra, lecz raczej bezprawne przypisywanie sobie określonych kwalifikacji naukowych lub zawodowych. [...]

"Przywłaszczenie" w rozumieniu art. 61 § 1 k.w. oznacza więc zachowanie się osoby niemającej prawa do używania tytułu lub stopnia, które polega na manifestowaniu przez tę osobę woli działania w sposób, jaki przysługuje osobie uprawnionej.”

Teza 2:

„Jeśli [...] posiadanie tytułu lub stopnia stanowiło czynnik decydujący lub współdecydujący o zawarciu umowy o pracę, to sprawca wykroczenia z art. 61 § 1 k.w., przyjmując wynagrodzenie za pracę, urzeczywistnia swoim czynem znamiona oszustwa”. [art.286 Kodeksu Karnego]

II. Jak nie dać się naciągnąć na usługi pseudokancelarii

W pierwszej kolejności uwagę powinno zwrócić posługiwanie się nieprawidłowym, dziwnym nazewnictwem. W przypadku pseudokancelarii „świadczących” usługi Rzecznika Patentowego – z zakresu prawa własności przemysłowej. Podstawowe pojęcia z tego zakresu możesz sprawdzić na stronie Urzędu Patentowego RP. Najczęściej podmioty lub osoby podszywające się pod profesjonalistę przeinaczają nazwy podstawowych pojęć w sposób niejednokrotnie wręcz karykaturalny. (Nie należy jednak mylić tego ze stosowaniem „worków pojęciowych” w postaci zwrotów potocznych na potrzeby komunikacji z rynkiem i odbiorcami, zwłaszcza tymi nie będącymi profesjonalistami – pod tymi potocznymi sformułowaniami kryją się jednak prawidłowo określone usługi o nazwach zgodnych z obowiązującymi przepisami i regulacjami).

Dumpingowe stawki – usługa oferowana jest w cenie zdecydowanie niższej niż średnia rynkowa dla lokalnego rynku. Zanim zdecydujesz się na skorzystanie z usługi, wyślij 3-4 zapytania do prawdziwych kancelarii i zbierz oferty zwrotne. Jeżeli sprawa nie jest pilna albo „na wczoraj” to 1-2 dni zwłoki mogą uchronić Cię przed bolesnymi konsekwencjami skorzystania z usług pseudokancelarii.

Brak informacji o wpisie na stosowną listę - samorządy zawodowe albo organy administracji publicznej prowadzą centralne listy osób wykonujący zawód regulowany oraz ich praktyk zawodowych (np. kancelarii). Warto sprawdzić czy podmiot figuruje w jakimś oficjalnym zestawieniu kancelarii profesjonalnych pełnomocników a w przypadku osób, które reklamują możliwość „świadczenia” usługi – czy posiadają stosowny wpis na właściwą listę profesjonalnych pełnomocników. Listy Rzeczników Patentowych, Adwokatów, Radców Prawnych i ich kancelarii są ogólnodostępne w internecie. Możesz żądać przedstawienia dowodu wpisu od osoby, która oferuje takie usługi. Profesjonalny pełnomocnik czy przedstawiciel zawodu regulowanego nie uzna Twoją prośbę za niestosowną i przedstawi Ci odpowiednie potwierdzenie posiadania stosownych uprawnień.

Zwróć uwagę na sposób nawiązania pierwszego kontaktu z Tobą – w przypadku zawodów prawniczych, zasady reklamy zasadniczo zakazują ich przedstawicielom reklamy akwizycyjnej. Nie otrzymasz do skrzynki na listy ulotki, spamowego e-maila, telefonu telemarketera lub podobnej reklamy od faktycznego przedstawiciela zawodu zaufania publicznego. Jeżeli w swoim folderze SPAM albo skrzynce odbiorczej znalazłeś ofertę „niedrogiego zastrzegania logo Twojej firmy na całym świecie” albo podobną obietnicę – na 99% możesz być pewny, że otrzymałeś wiadomość od podmiotu, który nie może wykonywać takiej działalności. 1% pozostawiamy na podmioty, które łamią obowiązujące zasady reklamy – ale to jest problem dla określonego samorządu zawodowego.

Zażądaj potwierdzenia zawarcia stosownej polisy OC – w przypadku zawodów zaufania publicznego, w szczególności Rzecznicy Patentowi, Adwokaci, Radcowie Prawni, są zobowiązani do posiadania aktualnej polisy odpowiedzialności cywilnej na zakres usług związanych z ich praktyką zawodową. Polisy są zawierane najczęściej centralnie przez samorząd zawodowy a po opłaceniu obowiązkowej corocznej składki członek samorządu otrzymuje certyfikat imienny od określonego ubezpieczyciela. Podobnie jest w przypadku wieloosobowych kancelarii działających przykładowo jako spółki prawa handlowego. Certyfikat imienny zawarcia ubezpieczenia OC, w przypadku Rzecznika Patentowego zawiera m.in.: numer certyfikatu, numer umowy, tytuł wskazujący na rodzaj obowiązkowego ubezpieczenia OC. W certyfikacie znajdziesz również informację, że ubezpieczającym jest samorząd zawodowy. Pseudokancelaria, z racji niewpisania do odpowiedniego rejestru, jak i osoba podszywająca się pod Rzecznika Patentowego – nie uzyska takiego certyfikatu, więc nie będzie się mogła nim wylegitymować. Brak obowiązkowego ubezpieczenia jest jednoznaczną czerwoną flagą. Istnieje jednak pewna grupa podmiotów, które są uprawnione do świadczenia usług ale zawierają obowiązkowe polisy OC poza umową zawieraną przez stosowny samorząd. W takim przypadku potwierdzenie posiadania takiego ubezpieczenia i potwierdzenie wpisu na stosowną listę centralną – są wystarczającymi dowodami, że masz do czynienia z profesjonalnym pełnomocnikiem czy jego kancelarią.

III. Konsekwencje skorzystania z usługi pseudokancelarii.

1. Nie masz pewności, że Twoja sprawa zostanie załatwiona prawidłowo.

Nie możesz mieć pewności, że osoba podająca się za profesjonalistę posiada odpowiedni zasób wiedzy i umiejętności do poprowadzenia Twojej sprawy do pozytywnego zakończenia. Nawet jeśli podszywający się opanował procedury, może się okazać, że prawo wyłączne które uzyskasz będzie wadliwe, będzie miało małą moc albo będzie podatne na unieważnienie, przykładowo z powodu braku spełnienia przesłanek wynikających z przepisów prawa, nieprawidłowego określenia zakresu ochrony, ilustracji przedmiotu zgłoszenia czy innych, niezwykle istotnych, braków lub „niedoróbek”. Może też się okazać, że na etapie postępowania sprzeciwowego przed Urzędem Patentowym (które zdarza się zwłaszcza w przypadku znaków towarowych i wzorów przemysłowych ale też i w przypadkach patentów oraz wzorów użytkowych) – taka osoba nie będzie w stanie prawidłowo doprowadzić postępowania do końca, który będzie dla Ciebie pozytywny albo o możliwie najmniejszych konsekwencjach negatywnych. Co więcej, nie będzie w stanie podjąć się bycia Twoim pełnomocnikiem w takim postępowaniu, gdyż na sali rozpraw pełnomocnik musi okazać legitymację zawodową.

2. W przypadku problemów z „pełnomocnikiem” nie możesz skorzystać z organów dyscyplinarnych.

Samorządy zawodów zaufania publicznego, czy zawodów regulowanych mają wewnętrzne organy dyscyplinarne, przed które można wnosić sprawy zawinionych błędów i niedociągnięć w obsłudze Twojej sprawy. W postępowaniu dyscyplinarnym, profesjonalny pełnomocnik może otrzymać naganę, karę pieniężną, czasowe zawieszenie prawa wykonywania zawodu czy zostać z zawodu wydalony (w przypadku cięższych przewin) – co oprócz oczywistego aspektu karnego, stanowi też swego rodzaju narzędzie o charakterze prewencyjnym (osoby, które zdobyły w żmudnym i wymagającym procesie uprawnienia zawodowe raczej nie chcą się narażać na ich utratę lub zawieszenie). Korzystając z usług osoby podszywającej się pod profesjonalnego pełnomocnika pozbawiasz się opcji skorzystania z odgórnego nadzoru samorządu nad czynnościami takiej osoby oraz pozbawiasz się jednej ze ścieżek wyciągania konsekwencji za zawinione błędy i zaniechania przy nieprawidłowej obsłudze Twojej sprawy.

3. Przy wpadce możesz mieć problem z odszkodowaniem.

Co oczywiste, obowiązkowa polisa OC którą ma profesjonalny pełnomocnik ze stosownymi uprawnieniami, chroni zarówno Ciebie jak i pełnomocnika. W przypadku gdy dojdzie do zawinionej szkody przy obsłudze Twojej sprawy, ubezpieczyciel pokryje, do wysokości sumy gwarancyjnej, Twoje roszczenie odszkodowawcze. W przypadku korzystania z usług pseudokancelarii może się okazać, że nie uda Ci się ściągnąć uzyskanego na drodze sądowej odszkodowania za zawalenie Twojego postępowania. Pseudokancelaria może nie mieć polisy a osoba, która wykonuje bez uprawnień czynności zawodowego pełnomocnika może być oficjalnie „goła i wesoła” od strony majątkowej i nawet doprowadzenie do postępowania egzekucyjnego może nie zapewnić Ci zaspokojenia roszczenia odszkodowawczego z majątku takiej osoby czy podmiotu.

4. Gdy podmiot zniknie – nikt nie przejmie Twojej sprawy.

W obrębie samorządów zaufania publicznego i regulacji prawnych, które normują zasady wykonywania zawodów regulowanych, istnieje zabezpieczenie proceduralne na wypadek śmierci czy utraty przez pełnomocnika zdolności do wykonywania zawodu. Samorząd powołuje zastępcę, który dalej poprowadzi Twoją sprawę. W przypadku działania przez osobę, która podszywa się pod pełnomocnika profesjonalnego, jeżeli takiej osobie coś się poważnego stanie – nikt nie będzie kontynuował Twojego postępowania a jeżeli nie jesteś w stałym kontakcie z taką osobą, nie będziesz miał nawet świadomości, że wszelkie terminy proceduralne już umknęły. Co więcej, ponieważ Twoim pełnomocnikiem była osoba nieprawidłowo umocowana (nie mająca uprawnień do bycia pełnomocnikiem) – może się okazać, że nie uda Ci się przywrócić terminów przed organem.

5. Twoje postępowanie może być nieważne

Występowanie w sprawie pełnomocnika, który nie może być pełnomocnikiem (np. nie jest wymieniony w katalogu pełnomocników określnych w odpowiedniej ustawie, albo nie ma uprawnień do występowania jako pełnomocnik strony w danym postępowaniu) może stanowić o jego nieważności. Przenosząc to na grunt postępowania administracyjnego, którego efektem jest udzielenie przez Urząd Patentowy prawa wyłącznego - Twoje prawo wyłączne udzielone na skutek takiego postępowania jest udzielone nieważnie… czyli w praktyce go nie masz (może zostać unieważnione), chociaż poświęciłeś na to czas i pieniądze a nawet masz w ręce świadectwo ochronne czy dokument patentowy. Konsekwencje takiego stanu rzeczy mogą być naprawdę poważne. Jeżeli czerpałeś przez lata pożytki z licencji na przedmiot prawa wyłącznego, po unieważnieniu możesz być zobowiązany do zwrotu wszystkich pobranych opłat licencyjnych wraz z odsetkami, jako pobranych nienależnie. Unieważnienie prawa wyłącznego powoduje konsekwencje takie jakby nigdy owe prawo nie istniało. Nie musimy tu ponownie przytaczać pkt. 3 – braku możliwości uzyskania odszkodowania… .

6. Nieświadomie bierzesz udział w psuciu rynku i jakości usług świadczonych na rynku.

Świadczone nieprawidłowo i nieprofesjonalnie usługi, które prowadzą do powstawania słabej jakości praw wyłącznych rykoszetują w te osoby, które są odpowiednio wykształcone, mają doświadczenie i uprawnienia do prowadzenia tych spraw w sposób merytoryczny i profesjonalny. Dochodzi w takiej sytuacji do pewnego rodzaju „rozwodnienia” powagi zawodu regulowanego, renomy, jakości jaka stoi za danym zawodem i efektami pracy osób go wykonujących. To trochę tak jakbyś potwierdzał, że przecież wytyczyć płot, czy ustalić obrys budynku na działce może każdy, na co komu geodeta…, przecież wbić paliki i rozciągnąć sznurek może każdy – tylko potem konsekwencje mogą być bardzo poważne.

Jak widzisz – konsekwencje działania przez pseudokancelarię mogą być dla Ciebie opłakane w skutkach. Zaoszczędzenie kilku, kilkunastu procent budżetu nie pokryje później negatywnych skutków, które mogą wypłynąć z powierzenia tak ważnej jak IP sprawy osobie, która nie powinna się tym zajmować. Bądź czujny, dopytuj, proś o potwierdzenie – jako klient i mocodawca możesz a nawet musisz zwracać na takie kwestie uwagę.

Uwaga - pseudokancelarie. Jak nie dać się naciąć i jakie mogą być konsekwencje korzystania z ich usług?

Inne artykuły