Patent? Wzór użytkowy? Podobieństwa i różnice.
Spędziłeś ostatnie dni, tygodnie, miesiące nad opracowaniem nowego rozwiązania dla swojego startupu, dla przedsiębiorstwa, w którego dziale projektowym pracujesz. W końcu efekt Twoich prac został zmaterializowany, masz funkcjonalny prototyp czy skuteczną, powtarzalną metodę przeprowadzania reakcji chemicznej w skali laboratoryjnej. Przyszedł czas na zabezpieczenie Twojego rozwiązania przed kradzieżą i podrabianiem więc pojawia się zasadnicze pytanie, które zapewne Ty albo Twój przełożony sobie zadaje: czy nowe rozwiązanie może być chronione jako patent na wynalazek albo prawo ochronne na wzór użytkowy?
Na tak postanowione pytanie jest tylko jedna prawidłowa odpowiedź: to zależy.
Jak wspominaliśmy we wcześniejszych wpisach rozwiązania o charakterze technicznym, jako takie można chronić poprzez uzyskanie patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy.
Trzeba mieć jednak na uwadze, że rozwiązania o charakterze technicznym nie są równe rozwiązaniom o charakterze technicznym. Jedne reprezentują rozwiązania mechaniczne, inne rozwiązania z dziedziny chemii nieorganicznej, jeszcze inne to opracowania z informatyki lub pokrewnych działów techniki. Ile dziedzin nauki, branż, specjalizacji, rozmaitych wyzwań technicznych i zapotrzebowań – tyle różnorodnych rozwiązań, które potencjalnie można chronić prawem wyłącznym.
W tym wpisie zestawimy ze sobą dwie, funkcjonujące w polskim systemie prawa własności przemysłowej opcje, którymi można chronić określone rozwiązania techniczne. Przyjrzymy się przesłankom, które musi spełniać rozwiązanie – zależnie od wybranej a czasem jedynej możliwej, opcji. Postaramy się również wyszczególnić podobieństwa i różnice pomiędzy patentem na wynalazek a prawem ochronnym na wzór użytkowy.
1. Patent na wynalazek i przesłanki zdolności patentowej
Jak pisaliśmy we wcześniejszych wpisach, patent udziela się na rozwiązania o charakterze technicznym, bez względu na dziedzinę techniki, na rozwiązania nowe, posiadające poziom wynalazczych i stosowalne przemysłowo.
Pierwsza z przesłanek zdolności patentowej: nowość – to przesłanka obiektywna i zasadniczo zerojedynkowa. Jeżeli w skali globalnej nie upubliczniono identycznego rozwiązania jak to, które ma być docelowo zgłoszone do ochrony jako przedmiot patentu na wynalazek, przesłankę uznaje się za spełnioną.
Drugą przesłanką zdolności patentowej jest: posiadanie przez rozwiązanie poziomu wynalazczego. Jest to przesłanka ocenna, nieposiadająca wyraźnych granic rozważania, przy czym nie jest ona pozbawiona obiektywizmu, zwłaszcza przy zastosowaniu ugruntowanych metod weryfikacji czy rozwiązanie będące docelowo przedmiotem patentu na wynalazek spełnia tą przesłankę. Zasadniczo uznaje się, że rozwiązanie ma poziom wynalazczy (dawniej: jest nieoczywiste) gdy na podstawie istniejącego stanu techniki (np. wcześniejszych wynalazków, publikacji naukowych, technicznych, doświadczeń praktycznych) tzw. znawca dziedziny techniki – będący konstruktem prawnym a nie rzeczywistą osobą, nie doszedłby na drodze prostej kompilacji lub z użyciem powszechnej wiedzy branżowej do rozwiązania będącego przedmiotem patentu na wynalazek – bez konieczności ponoszenia nakładu pracy wynalazczej. Innymi słowy: rozwiązanie jest nieoczywiste gdy zakres zmian, które trzeba wprowadzić we wcześniejszych znanych rozwiązaniach wykracza poza optymalizację inżynierską bądź zwykłe przystosowanie.
Ostatnią przesłanką zdolności patentowej jest: przemysłowa stosowalność. Przesłankę tą spełniają rozwiązania, które według ugruntowanej wiedzy naukowej czy doświadczeń praktycznych po pierwsze będzie działać zgodnie z założeniem w zastosowaniu zgodnym z przeznaczeniem a po drugie będzie możliwe jego wytwarzanie metodami przemysłowymi lub rzemieślniczymi.
2. Wzór użytkowy i przesłanki zdolności ochronnej
W przypadku prawa ochronnego na wzór użytkowy – jest ono udzielane na rozwiązania o charakterze konstrukcyjnym. Wzorem użytkowym nie ochronimy nowych substancji, sposobów wytwarzania, rozwiązań wspomaganych komputerowo czy sposobów prowadzenia reakcji chemicznych. Tylko i wyłącznie rozwiązania dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci. Innymi słowy: przykładami przedmiotów prawa ochronnego na wzór użytkowy mogą być urządzenia, części maszyn, podzespoły maszyn i urządzeń i tym podobne.
Przedmiot wzoru użytkowego musi spełniać dwie przesłanki: nowość i przemysłowa stosowalność.
Przesłanka nowości, w przypadku wzorów użytkowych jest rozumiana tak samo jako w przypadku patentów na wynalazki. Jest to przesłanka obiektywna. O braku nowości decyduje wcześniejsze ujawnienie identycznego rozwiązania.
Drugą przesłanką zdolności ochronnej wzoru użytkowego jest przemysłowa stosowalność. Przesłanka ta również jest rozumiana i badania analogicznie jak przy przedmiotach patentu na wynalazek. Słowem, przedmiot wzoru użytkowego musi dać się zastosować w konkretnych zastosowaniu przemysłowym, ma działać zgodnie z zamysłem i wedle uznanych prawideł nauki oraz musi dać się wytwarzać powtarzalnie metodami przemysłowymi lub rzemieślniczymi.
Ciekawostką jest, wycofana w ramach nowelizacji ustawy Prawo własności przemysłowej przesłanka użyteczności i powtarzalności rezultatu, które niegdyś musiały spełniać przedmiotu wzorów użytkowych w dacie zgłoszenia. Użyteczność była rozumiana jako cecha łącząca dwa elementy: swego rodzaju poręczność i przydatność rozwiązania do osiągania określonego celu, co ma znaczenie praktyczne przy wytwarzaniu lub używaniu przedmiotu wzoru użytkowego zaś powtarzalność rezultatu, eliminowała z możliwości uzyskania prawa ochronnego na wzór użytkowy rozwiązania jednorazowe. W aktualnym stanie prawnym użyteczność i powtarzalny rezultat są niejako skonsumowane przez konieczność zapewnienia przez przedmiot wzoru stosowalności przemysłowej, przy czym ciężar przesunięty jest w stronę powtarzalności wytwarzania i ogólnej funkcjonalności rozwiązania.
Podsumowując i odpowiadając na pytanie z wstępu niniejszego wpisu:
Patent na wynalazek
- wymaga spełnienia przez jego przedmiot trzech przesłanek łącznie: nowości, posiadania poziomu wynalazczego oraz przemysłowej stosowalności,
- może chronić dowolne rozwiązanie, z różnych dziedzin techniki, które spełnia łącznie przesłanki zdolności patentowej oraz nie jest wyłączone spod ochrony z mocy ustawy (pisaliśmy o tym w jednym z wcześniejszych wpisów),
- trwa 20 lat od daty pierwszeństwa (pod warunkiem wnoszenia opłat),
Prawo ochronne na wzór użytkowy
- wymaga spełnienia przez jego przedmiot dwóch przesłanek łącznie: nowości i przemysłowej stosowalności,
- może chronić jedynie rozwiązania o charakterze technicznym, konstrukcyjnym w rozumieniu przedmiotów o trwałej postaci,
- trwa do 10 lat od daty pierwszeństwa (pod warunkiem wnoszenia opłat).
Mamy nadzieję, że powyższe, proste porównanie – pozwoli Ci na podjęcie stosownych decyzji. W przypadku gdybyś nie był pewny jakie aspekty swojego rozwiązania i jaki sposobem możesz ochronić, skonsultuj się z rzecznikiem patentowym, zanim niezamierzenie podejmiesz działania, które mogą zniweczyć przesłanki zdolności patentowej czy ochronnej, o czym na pewno napiszemy w jednym z kolejnych wpisów.
Obserwuj nas:
Napisz do nas:
Zadzwoń do nas:
JS-IP Sp. z o.o. Kancelaria Patentowa,
30-513 Kraków, ul. Olszańska 7
NIP 6751809053 | REGON 540740776
KRS 0001151726
Strona stworzona w kreatorze WebWave